Over katoen, zijde, wol, linnen en hennep

De 5 vezels, en welke keus jij daarin kan maken!

Hebben jullie dat ook wel eens? Je bent lekker bezig met je nieuwe project, hebt steken opgezet op je breinaald voor die fantastische trui die je hebt gezien, en nu graag wilt breien. Of dat spectaculaire gehaakte vest en je begint enthousiast te haken met je net gekochte wol.. Een heerlijk gevoel is dat! 

En dan ineens vraag je je af: wat zijn nou deze vezels, deze draden waar ik mee brei of haak? Hoe komen ze op deze bol? En als je ecologisch breid of haakt, tenminste bij mij is dat zo, hoe wordt het geteeld? Hoe is de oogst en hoe wordt het verwerkt? Wat is het verschil tussen de 'gewone' vezels en de biologische of ecologische varianten? Er is een heel  proces aan vooraf gegaan..

Nieuwsgierig als ik ben ga ik dat natuurlijk uitzoeken!

Want ik kan wel mooi praten en schrijven over ecologische wol en garens en wat daar zo mooi en fijn aan is, maar de ervaring leert ons dat je er ook echt mee moet werken. Het in je handen moet voelen.. Hoe voelt het, hoe is de structuur. Hoe ruikt het (vind ik altijd lekker) en het belangrijkste: Hoe werkt het? Hoe houd het garen zich als je er mee breid of haakt? Hoe gaat je project eruit zien met dit type wol?

Dat ben ik aan het ondervinden.. Ik ben bezig met een top-down trui in zijde garen. Ik gebruik het garen van BC Garn, de soft Silk in een licht grijze kleur. Prachtig! Zo soepel en zacht als de draad is! Met hier en daar een verdikking, omdat het Bourette zijde is. (verderop onder de kop zijde  vertel ik daar meer over) Ik ben er weg van! 

Zijn deze vezels biologisch en/of ecologisch, en is het hele traject van A-Z  gecontroleerd op herkomst, diervriendelijkheid, productie en verwerking op een biologische manier? Dan krijgen ze het GOTS keurmerk.    (Zie mijn vorige blog Eco friendly garens  over o.a. het GOTS keurmerk)

Katoen

Katoen is een veelzijdig en veel voorkomend product. Je vind het in heel veel kleding, zoals je T-shirt en je jeans. Ook word het veel gebruikt voor huishoudelijk gebruik. 

Katoen(Gossypium) is afkomstig van een plant. Het zijn vezels die groeien uit de bovenste laag van de zaden van de katoenplant.  Deze vezels worden vervolgens gesponnen tot draden om er uiteindelijk textiel van te maken met een luchtdoorlatende werking. Dat kan katoen als geen ander!

Het meeste katoen word verbouwd in Centraal -Amerika, zo'n 90%.  De overige 10% komt uit landen zoals India, Pakistan, Arabië en Zuid-Amerika. 

De katoen industrie is daarom een van de meest vervuilende industries die er is!!

Wat is biologische katoen?

Het grote verschil tussen 'gewone'katoen en biologische katoen zit hem in de bestrijdingsmiddelen. In de biologische katoenteelt word gewerkt met beestjes.. In plaats van chemische bestrijdingsmiddelen worden er insecten ingezet om insectenplagen tegen te gaan. Om de bodem niet eindeloos uit te putten, word er aan wisselteelt gedaan.

Het plukken van de katoen gaat op de ouderwets manier: met de hand!

Wat steeds meer in opkomst is, is gerecycled katoen. Een erg duurzame manier! Om gerecycled katoen te verkrijgen, wordt de katoen uit gedragen kleding of snijafval uit de textiel industrie vervezeld. (ontrafelen van de textiel) De herwonnen vezels worden vervolgens opnieuw gesponnen tot draden en garens. 

Een mooi voorbeeld van gerecycled garen is Eco jeans garen Lagune https://www.wol-zo-eerlijk.nl/product/eco-jeans-garen-lagune/.

Zijde

Zijde vind zijn oorsprong in China. Het zal je dan ook niet verbazen dat het een van de grootste zijde producenten is in de wereld.

De fijne eigenschappen van zijde is waarom wij er zo van houden! Het is sterk(zeker als het nat is), vochtregulerend, hypoallergeen,  anti-allergisch en heeft een mooie glans.

Zijde komt van de cocon van de zijde-rups. (Bombix mori) De rups eet, zodra hij uit zijn cocon komt, bladeren. Moerbeibladeren.  Hij eet tot hij ongeveer 8 cm lang is en 10.000 keer zo zwaar. Zodra hij volwassen is spint hij zichzelf in tot een cocon. Hij perst uit kleine openingen van zijn kaken lijm en zijdedraad. Al spinnend word hij kleiner en verdwijnt in zijn  cocon. Na drie dagen is hij klaar en heeft dan 2000 meter zijdedraad gesponnen!

Nu zijn er voors en tegens over het koken van de cocoonen met de levende rupsen er nog in. Dierenrechten organisaties zijn het er dan ook niet mee eens. Nu word er steeds meer rekening gehouden met de stadia van de cocon: Chrysalides (het bewustloze overgangsstadium van rups naar vlinder) worden in de cocon in een fractie van een seconde door stoom gedood. Hierdoor lijden de rupsen geen pijn. Bovendien komt het ook in de natuur regelmatig voor dat cocons niet uitkomen door natuurlijke oorzaken.

Wat is biologische zijde?

Biologische of ecologische zijde is hetzelfde product als hier boven beschreven. Het verschil zit hem meer in wat de rups eet. Om het stempel biologisch te krijgen, word de rups gevoerd met biologisch geteelde moerbeibladeren. Ook hier worden geen chemicaliën gebruikt. Zelfs de leefomgeving van de rups moet voldoen aan een ecologische en natuurlijke omgeving.

Hoe hoger de kwaliteit van het blad dat de rups eet, hoe hoger de kwaliteit van de zijde draad gesponnen door de rups. Deze hoge kwaliteit is dan ook kostbaar en dat zie je terug in de prijs.  Deze zijde draagt dan ook altijd het GOTS keurmerk.

Een mooi voorbeeld van zijde garen is het garen van BC garn soft silk. Dit is een diervriendelijke zijde, omdat dit gemaakt word van de korte vezels en laatste restjes zijde van de cocon waaruit de zijdevlinder is geboren. Ook wel Bourette genoemd. 

Wol

Iedereen kent wol. Wol komt meestal van het schaap en is ook het soort dat het meest bekend is. De laatste decennium zijn de alpaca's meer en meer in opkomst  vanwege hun  bijzondere wol. Alpaca wol is helemaal hip, hot en happening! Kun je niet tegen het kriebelen van de schapenwol? Dan kun je vast wel tegen de wol van de Alpaca. Deze wol is zachter, warmer en lichter en is zeer comfortabel op de huid. De wol is bovendien hypoallergeen.  

De wol heeft nog meer bijzondere eigenschappen:  - slijtvast - krimpt niet na het wassen - waterafstotend - zelfs 3x sterker dan gewone schapenwol - en het heeft een mooie zachte glans.

In de brei-wereld kennen we over het algemeen 3 soorten wol: gewone Schapen wol, Merino wol en Alpaca wol.

Mulesing

Nu is er nogal wat kritiek op het fokken van deze schapen.  De grootste producent van Merino wol is Australië.  Met een aandeel van 80% is dit de grootste leverancier van deze wol. Doordat de schapen zijn door gefokt is de vacht onnatuurlijk zwaar. Daar komt de Australische warmte bij.. En daar gaat het mis. Door de vacht en gerimpelde huid is het achterwerk van de schapen een broedplaats voor bromvliegen. Deze vliegen komen wél van nature voor in Australië. Doordat de urine en de ontlasting van de merinoschapen in hun vacht blijft zitten, worden vliegen aangetrokken. Zij leggen eitjes in de achterste huidplooien van de beesten. De larven die hier uitkomen, eten de schapen levend op. Dit doet ontzettend pijn en de schapen kunnen hieraan overlijden.

Om dit te voorkomen worden de schapen geschoren of 'geknipt'aan hun achterwerk. De huid word hier letterlijk afgeknipt rond de poten en de de staart waardoor er litteken weefsel ontstaat waar geen vliegen hun eitjes meer in kunnen leggen. Dit gebeurt al bij de lammetjes..  Zonder verdoving. 

Dit is natuurlijk verschrikkelijk en hierdoor heeft de naam Merinowol ook een lelijke bijsmaak.  In 2010 hebben de Australische boeren toegezegd hiermee te zullen stoppen, maar helaas gebeurt dit niet en is er nog steeds veel dierenleed.

Bij de productie van wol worden er vaak nog chemicaliën en pesticiden gebruikt. Dit komt ook in de wol terecht. Bij het wassen van de wol word dit er wel uitgewassen, maar komt het weer in het milieu, of het oppervlakte water.

Gelukkig is er een beter alternatief: Biologische wol..

Wat is biologische wol?

Biologische wol is zonder chemicaliën en pesticiden. De dieren worden op een diervriendelijke manier gehouden. Dit houd in dat ze grazen op land dat niet behandeld is, en dat ze voldoende ruimte krijgen en eten alleen natuurlijke voeding. Ook krijgen ze geen preventieve antibiotica toegediend.

De schapen worden niet verminkt aan hun achterkant. En ze worden rustig en diervriendelijk geschoren. (anders dan bij de niet biologische productie, kunnen schapen nog wel eens geschopt worden)

Wil je biologische wol aanschaffen, check dan altijd het etiket. Weet je direct of je goed zit! Je kunt het herkennen aan het GOTS keurmerk. Dit is altijd geproduceerd op een diervriendelijke manier.

Goed voorbeeld van biologische wol: Dutch yarn Barn: https://thedutchyarnbarn.com/

Ook fijn, ze verven de garens zelf op een natuurlijke manier!

Linnen

Linnen wordt gemaakt uit de vezels van de vlasplant. Vlas is een stro-achtige plant en doet het goed in Europa. Vezels van de vlasplant hebben een lange structuur, en daardoor is het zeer sterk! Het oeroude materiaal word al zesduizend jaar voor Christus gebruikt door de Egyptenaren. Linnen is een prachtig materiaal. Vroeger was bijna alles wat we in huis gebruikten van linnen. Het beddengoed, de theedoeken en de tafelkleden waren allemaal van linnen gemaakt. Daar komt ook de term ‘linnenkast’ vandaan.  Linnen heeft een mooi ongelijkmatig uiterlijk en oogt daardoor heel stoer.

Om linnen te winnen uit vlas gaat een heel proces aan vooraf.  Zie https://www.rivs.nl/linnen

Hier word het hele proces uitgelegd..

De vlasplant is een plant die snel groeit en weinig bestrijdingsmiddelen en zorg nodig heeft. Daarnaast wordt de vlasplant volledig benut (inclusief de wortel). 

Wat is biologisch linnen?

Ook hier geld weer.. Biologisch en ecologische geproduceerde grondstoffen zijn altijd zonder het gebruik van chemicaliën en pesticiden. 

Linnen is een duurzaam product. Het meest natuurlijke linnen is linnen dat ongebleekt en ongeverfd is. 

Ook in opkomst is gerecycled linnen. De vezels die hierbij gebruikt worden komen veelal uit de textiel industrie. Een goed voorbeeld van gerecycled linnen in brei- garen is het garen van Erika Knight, studio linen.https://www.wol-zo-eerlijk.nl/product/erika-knight-studio-linen-shrub/

Hennep

Misschien denk je wel: Hennep? Dat is toch hetzelfde als wiet? Nou, nee.

Ondanks dat de planten op elkaar lijken en uit de zelfde familie komen( Cannabis Sativa) hebben ze verschillende functies. Waar de ene soort word verbouwd vanwege het hoge THC gehalte (wiet) word de hennep verbouwd vanwege zijn lange dunne stengels. Het is een veelzijdige plant en geschikt voor vele doeleinden. Je kan er papier mee maken, touw en textiele stoffen van de vezels. De zaden zijn eetbaar en er is zelfs olie te winnen uit de zaden.  Ook voor de productie van biobrandstof is hennep geschikt. Er is weinig as vorming. 

Leuk weetje: In Nederland zijn twee bedrijven die hennepvezel kweken. Ze zitten in Oude Pekela, in het oosten van de provincie Groningen. Mocht je het eens van dichtbij willen bekijken..

Wat is biologische hennep?

Biologische hennep is hetzelfde als hierboven beschreven. De plant behoeft geen chemische bestrijdingsmiddelen of pesticiden..

 Door de stengels van de plant te weken in water (waar soms enzymen aan zijn toegevoegd) laten de vezels los en kunnen deze in draden worden gesponnen.

Hennep is vochtregulerend wat het in iedere situatie heerlijk maakt om te dragen. De stof voelt koel als het warm is en houdt je warm als het koud is. Heerlijk! Kleding gemaakt van hennep is heerlijk comfortabel om te dragen, zacht, sterk en ademend en voelt aan als linnen.

Ik hoop dat ik een stukje duidelijkheid heb kunnen brengen in deze wondere wereld van wol en garens en de eco friendly trend die op dit moment steeds meer aan de winnende hand is. Als we allemaal ons steentje bijdragen, werken we samen een aan betere brei wereld..